Verzorgingsstaat in crisis: wat zal er gebeuren in de herfst van de hervormingen?
Op 15 september 2025 bespreken experts in Berlijn de hervorming van de verzorgingsstaat en de huidige uitdagingen.

Verzorgingsstaat in crisis: wat zal er gebeuren in de herfst van de hervormingen?
De komende aflevering van “hart aber fair” op maandag 15 september 2025 om 21.00 uur. gaat helemaal over de toekomst van de verzorgingsstaat in Duitsland. Het belooft een levendige discussie te worden, waarin prominente gasten samenkomen over het onderwerp van de kosten van de verzorgingsstaat. Tot de gasten behoren Thorsten Frei (CDU), Matthias Miersch (SPD) en Ricarda Lang (Alliance 90/The Greens), die hun visie op deze urgente kwestie zullen delen. Er zullen ook inzichten zijn van Stella Pazzi, managing partner van het softwarebedrijf Moltomedia, en Katja Kipping, managing director van “Der Paritätische”. Marcus Weichert van het arbeidsbureau in Dortmund zal ook aan de discussie deelnemen. Cityreport rapporteert over de uitdagingen die de federale regering wil aanpakken in de komende “herfst van de hervormingen”.
De geruchtenmolen in het politieke landschap borrelt momenteel op omdat bondskanselier Friedrich Merz hervormingen aankondigt om een verwacht tekort van ruim 170 miljard euro aan financiële planning in 2029 te compenseren. De druk op de coalities neemt toe, vooral gezien het groeiende werkloosheidscijfer, dat een treurige piek van 3,025 miljoen heeft bereikt. ZDF vandaag benadrukt dat toenemende uitgaven op het gebied van defensie en de uitdagingen van een vergrijzende samenleving in het bijzonder aanvullende actie vereisen.
De uitdagingen van de verzorgingsstaat
Centraal onderwerp van het debat zal de hervorming van het burgergeld zijn, dat in de federale begroting voor 2025 is begroot op 52 miljard euro. Dit komt overeen met 8% van de begroting en is te danken aan het toenemende aantal burgeruitkeringsontvangers, onder meer vanwege de 700.000 Oekraïense vluchtelingen. De coalitiepartners zijn het ook eens geworden over strengere sancties voor wie weigert te werken en een prioriteit voor arbeidsbemiddeling, wat de discussie over de sociale zekerheid nog heftiger maakt.
Een ander hot topic is het pensioenfonds. In 2023 gaf de Duitse pensioenverzekering bijna 380 miljard euro uit, waarvan ruim driekwart werd gedekt door premie-inkomsten. Toch is duidelijk dat het gemiddelde pensioen van momenteel 1.093 euro per maand niet voldoende is om de levensstandaard van veel gepensioneerden veilig te stellen. Er is een miljardenpensioenpakket goedgekeurd, maar ook hier is er grote behoefte aan discussie over de toekomst van de pensioenen in Duitsland. WDR rapporteert over de mogelijke stijging van de pensioenpremies van 18,6% naar ruim 20% in 2029.
Een ‘herfst van hervormingen’?
Als we economische analyses mogen geloven, staat Duitsland als locatie onder sterke druk tot verandering. Economen waarschuwen voor een “verouderde topsporter” die dringend geherpositioneerd moet worden. Uit de demografische ontwikkelingen blijkt dat er in 2040 ruim 40 mensen boven de 67 zullen zijn op elke 100 mensen in de werkende leeftijd. Een verlenging van het arbeidsleven wordt dan ook herhaaldelijk besproken om de druk op de socialezekerheidsstelsels te verlichten.
Het valt nog te bezien of de komende hervormingen in de verzorgingsstaat de verhoopte verlichting zullen brengen. Eén ding is echter duidelijk: de discussies over pensioenhervormingen, het geld van burgers en de creatie van een duurzamer systeem zullen maandag vanaf 21.00 uur op het scherm verschijnen. Iedereen die geïnteresseerd is in de discussie kan deelnemen op tv of via de [homepage van “hart aber fair”](www.hartaberfair.de).