München herdenkt: 56 nieuwe struikelblokken gelegd voor Joodse slachtoffers!

München herdenkt: 56 nieuwe struikelblokken gelegd voor Joodse slachtoffers!

Zondag was een belangrijk moment voor de herdenkingscultuur in München. Gisteren werden 56 nieuwe struikelblokken gelegd nabij het centraal station, ter nagedachtenis aan Joodse burgers die tijdens het nationaal-socialisme werden verdreven of gedeporteerd. Deze legactie is niet zomaar een eenvoudig gebaar, het vertegenwoordigt de grootste installatie van struikelblokken in de geschiedenis van het initiatief Stolpersteine ​​voor München. De blokken staan ​​in drie rijen voor huisnummer 23 aan de Goethestrasse, dat ooit dienst deed als ‘toevluchtsoord’. Terry Swartzberg, directeur van het initiatief, legde uit dat het gebouw in de jaren dertig eigendom was van een joodse familie en na de verkoop aan de familie Niedermaier in 1939 nog steeds als onderkomen voor veel joden heeft gediend. Dit verklaart waarom hier zoveel struikelblokken zijn gelegd. Er zijn momenteel in totaal 423 struikelblokken in München, en tegen het einde van de zomer zouden dat er 500 moeten zijn, wat de stad positioneert als een van de belangrijkste plekken voor deze vorm van herdenking.

Bij de installatie ging een kleine ceremonie gepaard, die door ongeveer 60 mensen werd bijgewoond. Inez Rattan, een bestuurslid van de vereniging, herinnerde zich dat Joodse medeburgers in de tijd van het nationaal-socialisme ‘geen namen meer kregen, maar alleen cijfers. Het doel van de struikelblokken is om de slachtoffers hun waardigheid en identiteit terug te geven. Ondanks de positieve feedback is het project niet zonder controverse. Charlotte Knobloch, voorzitter van de Joodse Gemeenschap in München, is sceptisch en beschrijft de struikelblokken als respectloos. Het gemeentebestuur had in 2004 al een verbod ingesteld op het leggen van struikelblokken op stadseigendommen.

Weerstand en steun

Het initiatief Struikelblokken voor München. V. gebruikt creatieve manieren om de gedenkstenen op privéterrein te verplaatsen en heeft inmiddels 210 extra stenen klaargemaakt voor toekomstige slachtoffers. Er hebben onlangs ook soortgelijke gebeurtenissen plaatsgevonden in andere delen van München, zoals Schwabing, waar struikelblokken werden gelegd voor andere slachtoffers, waaronder Amalie en Joseph Schuster, die in 1943 en 1944 in Theresienstadt stierven. Hier spraken vertegenwoordigers van de Liberaal-Joodse Gemeenschap Kaddish om hun verdriet te uiten. Juridisch is de verhuizing echter omstreden omdat het gemeentebestuur een rechtszaak heeft afgewezen waarin goedkeuring werd gevraagd vanwege struikelblokken op openbare bouwgrond.

De kunstenaar Gunter Demnig, die het idee van de Stolpersteine ​​tot leven bracht, voert de begrafenissen uit. Sinds de eerste steen 27 jaar geleden in Keulen werd gelegd, zijn er wereldwijd ongeveer 70.000 struikelblokken gecreëerd, die dienen als gedecentraliseerde gedenktekens voor de slachtoffers van het nationaal-socialisme. Deze kleine maar belangrijke gedenktekens bestaan ​​uit een koperen tafel waarop informatie staat over elk slachtoffer, waaronder naam, geboortejaar, datum van deportatie en doodsoorzaak. De aanpak is bedoeld om de herinnering aan de slachtoffers terug te brengen in het dagelijkse leven van mensen; schoolklassen legden vaak de verbinding met de verhalen van de slachtoffers en creëerden zo een persoonlijke betrokkenheid bij de geschiedenis.

Een cultureel debat

Het debat over de struikelblokken is onderdeel van een grotere discussie over de herinneringscultuur in Duitsland. Terwijl sommigen ze zien als een waardige vorm van herdenking, bekritiseren anderen dat de stenen niet gerespecteerd zouden kunnen worden of dat de namen van de slachtoffers vertrapt zouden worden. Charlotte Knobloch ziet de struikelblokken als een gebrek aan respect voor de slachtoffers en stelt dat andere vormen van herdenking passender zouden zijn. Ondanks deze verschillende perspectieven biedt het initiatief ook ruimte voor alternatieve manieren van herdenken die door verschillende partijen waardevol worden geacht, bijvoorbeeld voor de slachtoffers van euthanasie.

Over het geheel genomen is het omgaan met historische verantwoordelijkheid een gevoelige kwestie die zowel in de politiek als in de samenleving grote aandacht vereist. De struikelblokken concretiseren, als onderdeel van deze discussie, de herinnering aan de slachtoffers en bevorderen een actieve herinnering. Zoals uit de genoemde initiatieven blijkt, leeft de wil om in het reine te komen en te herdenken voort, ook al lopen de meningen uiteen over de juiste weg.

Voor meer informatie over de Stolpersteine ​​in München kunt u de artikelen lezen van Zuid-Duitse krant, taz En Deutschlandfunk lezen.